BÁO CÁO CA BỆNH LÂM SÀNG

Ths BS. Mạc Văn Nam*

* Bệnh viện đa khoa Tâm Trí Nha Trang 

Summary

          Giant-cell tumor (GCT) of the bone affecting the hand is a rare lesion that is usually diagnosed at an advanced stage and has a high rate of recurrence. GCT of metacarpals is noted to be a rare location, with the incidence being as low as 2%. GCT on hand as compared to other sites is locally more aggressive, grows faster, and has a higher recurrence rate.

Key world: Giant cell tumor of the hand bone

Đặt vấn đề:

Khối u tế bào khổng lồ (GCT) của xương là một khối u hiếm gặp, lành tính và xâm lấn cục bộ, chiếm 4-5% tổng số khối u xương nguyên phát và 18-20% tổng số khối u xương lành tính. Hai biến thể ác tính đã được biết đến đầu tiên là GCT ác tính nguyên phát được tìm thấy trong 10% trường hợp; và thứ hai, sự tăng sinh sarcomat hiếm gặp xuất hiện bên trong tổn thương được ghi nhận trước đây là GCT lành tính. Thông thường, GCT xảy ra ở những người trưởng thành về xương, độ tuổi của bệnh nhân từ 20 đến 50 tuổi và nữ chiếm ưu thế một chút. Thông thường, vị trí khối u nằm ở dưới sụn ở đầu xương dài, đặc biệt là đầu xa và xương đùi, đầu trên xương cánh tay và xương chày ^[3]

Ca lâm sàng

          Vào ngày 10.10, Anh V.A.P (1998) địa chỉ tại Nha Trang đến khám bệnh tại phòng khám Ngoại - Chấn thương chỉnh hình BVĐK Tâm Trí Nha Trang với triệu chứng, đau ngón tay 4 tay trái, gây hạn chế trong hoạt động sinh hoạt thường trực ngày của Anh. Qua kết quả đã chụp X-quang, CT scan bàn tay và xét nghiệm sinh thiết, kết quả không tìm thấy tế bào ung thư để hỗ trợ chẩn đoán trong tình trạng xâm lấn gần ⅘ đốt gần ngón tay 4 tay trái.

Với kết quả mong đợi này, bác sĩ đã đưa ra chỉ định thuật nhưng phải tạm dừng vì Anh P phải đi làm xa. Đến ngày 24.11, Anh P quyết định giải cứu bệnh viện với tình trạng khối u gây đau đớn và không thể sinh hoạt bằng tay trái nữa. Bác sĩ tiến hành phẫu thuật cắt khối u, đặt xi măng thay thế đốt gần ngón tay 4 tay trái, bảo tồn hệ thống gân của ngón tay. Công việc này giúp hạn chế độ lan rộng của khối u, hỗ trợ vận hành, hoạt động của bàn tay. Sau thuật, nhân bệnh đã hết đau và xuất viện sau 3 ngày theo dõi giá trị.

Bàn luận

          GCT của xương bàn tay là một tổn thương hiếm gặp nhưng dễ nhận biết và mạnh hơn GCT của phần còn lại của bộ xương, với tần suất cao hơn ở dân số châu Á so với dân số phương Tây. GCT của bàn tay là một trường hợp hiếm gặp, có tỷ lệ mắc dưới 2%. So với các vị trí khác, GCT ở bàn tay xâm lấn cục bộ hơn, phát triển nhanh hơn và có tỷ lệ tái phát cao hơn[2]. Sự xuất hiện sớm của GCT trên X quang có thể bị nhầm lẫn với enchondroma, tuy nhiên, tính chất tích cực hơn của GCT ở bàn tay có thể giúp phân biệt hai thực thể này. GCT nguyên phát của xương bàn tay khác với GCT của các xương dài khác ở chỗ nó thường thấy ở vùng đầu xương hơn là ở vùng thân xương^[4]. Đau, sưng tấy và đau nhức là những phàn nàn thường gặp, cùng với việc giảm phạm vi chuyển động nếu khớp liền kề cũng bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, một số bệnh nhân bị gãy xương bệnh lý nhưng không có tiền sử bệnh lý trước đó^[5]. Khi nghi ngờ GCT, chụp X quang đơn giản là phương pháp điều tra đầu tiên và đơn giản nhất. Mối liên hệ thuận lợi giữa mức độ ác tính và tỷ lệ tái phát cao đã được ghi nhận ở phân độ cao hơn. Bờ giới hạn rõ ràng với viền mỏng được mô tả là độ I. Các tổn thương độ II ảnh hưởng đến một vùng lớn hơn và kéo dài đến lớp vỏ xương mà không bị vỡ đặc trưng của độ III. Phương thức hình ảnh được lựa chọn để chẩn đoán GCT là MRI, giúp xác định kích thước của tổn thương cũng như sự lan tỏa trong và ngoài xương. Các phát hiện trên hình ảnh GCT có thể giống với nhiều loại rối loạn xương khác nhau, đặc biệt là u sụn, thường gặp hơn ở tay^[1]. Kết quả mô bệnh học chẩn đoán là cần thiết để xác nhận.

          Chiến lược điều trị GCT xương đã được phát triển qua nhiều năm với các lựa chọn phẫu thuật khác nhau, có thể được tóm tắt thành hai loại chính: thứ nhất, nạo trong tổn thương và/hoặc điều trị bằng hóa chất (hydro peroxide, phenol và rượu) và/hoặc phẫu thuật lạnh (nitơ lỏng), tiếp theo là trám kín khoang bằng các mảnh ghép xương,chất thay thế mảnh ghép xương và/hoặc polymethylmethacrylate ; và thứ hai, cắt bỏ toàn bộ khối u, sau đó là tái tạo dưới hình thức tái tạo mặt khớp hoặc đóng cứng khớp bằng cách sử dụng các mảnh ghép xương không có mạch máu hoặc có mạch máu. Khi sử dụng thủ thuật cắt khối u bên trong (intralesional procedure), nên khoan mũi khoan tốc độ cao tỉ mỉ để cải thiện chất lượng nạo, nhưng việc sử dụng ghép xương tự thân có thể không đủ khả năng ngăn ngừa tái phát^[6]. Ngược lại với ghép xương tự thân, đã có báo cáo rằng điều trị kết hợp GCT chọn lọc ở tay với nạo, phẫu thuật lạnh và ghép xi măng dường như an toàn và hiệu quả^[5].

Kết luận

          GCT của xương vùng bàn tay là một thách thức đối với bác sĩ phẫu thuật vì nó hiếm khi xảy ra. Thông qua báo cáo trường hợp này, chúng tôi dự định đưa ra các nguyên tắc quản lý những trường hợp hiếm gặp như vậy và mở rộng cuộc thảo luận về các tài liệu hiện có về biểu hiện hiếm gặp này của bệnh ác tính xương ở những bệnh nhân trẻ tuổi. Trong suốt thời gian điều trị, một thuật toán về kỹ thuật phẫu thuật, phục hồi chức năng và theo dõi chế độ đã được lên kế hoạch có tính đến độ tuổi và yêu cầu của bệnh nhân và mang lại chức năng tối đa.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Adulkasem, Nath and Pruksakorn, Dumnoensun BMJ Case Reports CP (2019), "Giant cell tumour of the middle phalanx of the middle finger". 12(3), p. e229076.

2. Sanjay, BKS, Raj, GA, and Younge, DA Journal of Hand Surgery (1996), "Giant cell tumours of the hand". 21(5), pp. 683-687.

3. Schmidt, Ingo Case Reports in Orthopedics (2016), "An unusual and complicated course of a giant cell tumor of the capitate bone". 2016.

4. Turcotte, Robert E %J Orthopedic Clinics (2006), "Giant cell tumor of bone". 37(1), pp. 35-51.

5. Wittig, James C, Simpson, Bonnie M, Bickels, Jacob, et al. (2001), "Giant cell tumor of the hand: superior results with curettage, cryosurgery, and cementation". 26(3), pp. 546-555.

6. Yu, Xiu‐chun, Xu, Ming, Song, Ruo‐xian, et al. (2010), "Long‐term outcome of giant cell tumors of bone around the knee treated by en bloc resection of tumor and reconstruction with prosthesis". 2(3), pp. 211-217.