VAI TRÒ CỦA LƯU LƯỢNG TRONG TIẾN TRÌNH THÁO LỒNG RUỘT BẰNG HƠI: NGHIÊN CỨU Ở RUỘT HEO CON

III. KẾT QUẢ

3.1. Áp lực và thời gian tháo lồng theo lưu lượng

Bảng 1: Áp lực và thời gian tháo lồng theo lưu lượng

(T)*: Thủng ruột:           Có 5 ca thủng ruột ở các lưu lượng ≤0.5l/p:5/120

Có 10 ca thủng ở các lưu lượng >0.5l/p:10/120

Các ca thủng ruột xảy ra đồng thời với khối lồng được tháo

Khác biệt áp lực tháo lồng trung bình (ALTB) có ý nghĩa khi lưu lượng khác biệt 0.2l/p (p≤ 0.05).

3.2. Thể tích trung bình của đại tràng V=Q*t ở thời điểm khối lồng ruột được tháo ở các lưu lượng khác nhau

Bảng 2: Thể tích trung bình của đại tràng ở thời điểm tháo lồng ruột

3.3. Compliance của đại tràng

3.3.1. Compliance của đại tràng

Compliance (C) đại tràng được diễn tả là tỉ số của chênh lệch thể tích trên chênh lệch áp lực C=dv/dp.

3.3.2. So sánh Compliance của đại tràng heo con

Bảng 3: So sánh Compliance của đại tràng heo con: dv/dp tương ứng các cặp lưu lượng 0.5l/p - 0.l/p và 1.5l/p - 0.5l/p

Lưu lượng từ 0.1l/p đến 0.5l/p có compliance đại tràng lớn, xuất hiện áp lực tháo lồng thấp; lưu lượng từ 0.5l/p đến 1.5l/p có compliance bé, áp lực tháo lồng cao. Điểm gãy (Break point) trên đường biểu diễn tương ứng với lưu lượng 0.5l/p.

IV. THẢO LUẬN

Gọi Q là lưu lượng hơi bơm, V là thể tích đại tràng tại thời điểm tháo lồng, và t là thời gian tháo lồng ruột, p là áp lực tháo, P là công suất tháo.

Khi hơi được bơm vào từ từ hậu môn, đại tràng dãn từ từ, đầu tiên áp lực tăng chưa có ý nghĩa, khối lồng chưa di chuyển. Khi áp lực tăng dần lên và phân bố đồng đều từ hậu môn đến manh tràng và tác động trên khối lồng thì khối lồng mới bắt đầu di chuyển và rồi được tháo hẳn, áp lực tháo lồng p thỏa mãn hệ thức p=P/Q trong hệ thống khí nén. Khi lưu lượng Q thay đổi, áp lực tháo lồng ruột p thay đổi theo.

Bảng 1 cho thấy sự biến thiên áp lực tháo lồng tùy thuộc vào biến thiên của lưu lượng hơi bơm vào.

Áp lực biến thiên từ 10mmHg đến 120mmHg (120-10=110mmHg) với các lưu lượng bơm hơi biến thiên rộng từ từ 0.1l/p đến 1.5l/p (1.5l/p-0.1l/p=1.4l/p).

Khi sự khác biệt lưu lượng hẹp đi, ví du 0.1l/p-0.3l/p hay 0.3l/p-0.5l/p thì sự biến thiên của áp lực tháo lồng tương ứng cũng hẹp lại.

Hình 6 cho thấy áp lực tháo lồng trung bình (ALTT) tăng chỉ khi lưu lương (LL) hơi bơm tăng.

Với LL khác biệt 0.2l/p, sự khác biệt ALTB là rõ ràng (p<0.05).

Khi LL giảm 2/3 (1/1.5), 1/2 (≈0.7/1.5, 1/3(0.5/1.5), 1/5(0.3/1.5), 1/15(0.1/1.5), ALTB giảm lần lượt là 70%, 69%, 61%, 49% và 40%.

Sự tương quan giữa LL hơi bơm và ALTB tháo lồng có vẻ tính tuyến (linear correlation): LL hơi bơm thấp tạo ra ALTB thấp và ngược lại (Hình 6).

Như vậy lưu lượng có thể điều chỉnh áp lực tháo lồng.

Một khối lồng ruột được tháo ở áp lực 100mmHg có thể được tháo ở áp lực 50mmHg hay 40 mmHg hoặc 30mmHg nếu ta có thể điều chỉnh lưu lượng hơi bơm phù hợp.

Trên đường biểu diễn compliance (thể tích-áp lực) của đại tràng heo (Hình 7), ở LL 0.5 l/p, ta thấy có sự khác biệt compliance rất rõ ràng giữa các cặp lưu lượng tạo nên một điểm gãy (Break point) V3-V1/p3-p1 =2.37 và V6-V3/p6-p3 =0.31 (Bảng 3).

Từ điểm gãy này đường biểu diễn compliance chuyển hướng theo chiều kim đồng hồ, thể hiện sự thay đổi thể tích đại tràng chậm lại (do độ căng dãn sắp đạt đến giới hạn) trong lúc áp lực vẫn tiếp tục tăng nhanh, đây là giai đoạn mà  nguy cơ thủng đại tràng dễ xảy ra. 

Michael et al [12] chứng minh compliance của đai trực tràng (colorectal compliance) ở người chỉ bằng 56% compliance heo, cho thấy đại tràng người dễ tổn thương áp lực (barotrauma) hơn đại tràng heo.

Thực vậy trên thực nghiệm manh tràng heo bị thủng ở áp lực thủng trung bình 108mmHg [10],[17] trong lúc manh tràng người bị thủng ở 81mmHg [10]. Trong nội soi đại tràng trẻ em Woltjient [21] cũng thấy manh tràng bị thủng ở áp lực 80mmHg khi hơi được bơm với lưu lương 1.46l/p. Nhiều báo cáo cho thấy tổn thương áp lực lúc tháo lồng  nằm dưới 100mmHg [11],[12],[19].

Trước một bệnh nhi bị lồng ruột, chúng ta nên chọn lựa các mức lưu lượng khác nhau  để khối lồng được tháo thành công ở mức áp lực thấp phù hợp. Một áp lực tháo lồng thấp tạo ra một công suất thấp (P=Q*p).

Áp lực tháo lồng ruột đo được trong y văn bình thường lớn từ 80mmHg-120mmHg, có khi đến 180mmHg [15],[18]. Theo chúng tôi nguyên do là vì lưu lượng hơi bơm lớn hơn 1.5l/p.

Tất cả các mức lưu lượng ≤0.5l/p đều tạo các mức năng lượng tháo lồng thấp rất phù hợp để tháo lồng ở trẻ. Điều  này đặc biệt quan trọng đối với lồng ruột muộn hay lồng ruột ở trẻ dưới 6 tháng. Tuy nhiên ta cũng nên lưu ý là áp lực tháo lồng quá thấp có thể làm khối lồng không tháo được hoàn toàn vì gradient áp lực tháo lồng và áp lực sẵn có ở hồi tràng là khá thấp.

Giải phẫu và chức năng ruột của heo và người tương đồng [9],[17]. Chúng tôi tin rằng phát hiện trong nghiên cứu này có thể áp dụng vào lâm sàng để cải thiện kĩ thuật tháo lồng ruột ở trẻ.

V. KẾT LUẬN

Nghiên cứu thực nghiệm lồng ruột trên ruột heo con vừa bị giết cho chúng tôi có thể kết luận rằng lưu lượng có vai trò rất rõ ràng trong tiến trình tháo lồng bằng hơi.

Áp lực tháo lồng ruột và lưu lượng có tương quan tuyến tính, lưu lượng có thể điều chỉnh áp lực tháo lồng.

Chúng tôi hy vọng những phát hiện trong nghiên cứu có thể áp dụng cho người giúp cải thiện kĩ thuật tháo lồng.

 Lưu lượng ≤0.5LPM có thể là các lưu lượng hợp lí trong tháo lồng ruột ở trẻ.

Lời cám ơn:

Chúng tôi chân thành cám ơn hai cô Tố Quyên và Lê Mai đã hết lòng giúp đỡ chúng tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu này. Chúng tôi khó lòng hoàn thành công trình này nếu không có sự đóng góp của hai người.

Chúng tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến công nhân lò mổ Sát Thach Thăng Bình Quảng Nam và Chi cục Thú y Quảng Nam đã cung cấp cho chúng tôi những bộ ruột heo sữa sạch đã được kiểm dịch để chúng tôi thực hiện thành công công trình này trong 6 tháng (Tháng 9/2018-2/2019).

Chúng tôi không quên cám ơn các bạn thợ tiện cần mẫn và sáng ý, các kĩ sư công nghệ điện tử của các công ty ở DN đã giúp hoàn chỉnh thiết bị để thực hiện công trình.

Các khó khăn:

Mặc dù nghiên cứu ở báo cáo này không khó thực hiên và có khả năng phục dựng (Reproducibility) nhưng tại VN chưa có qui trình nuôi heo để phục vụ nghiên cứu y học như các nước tiên tiến. Chúng tôi phải thực nghiêm trên ruột heo nuôi lấy thịt và nguồn gốc di truyền không rõ ràng, hơn nữa khi thực nghiệm ngoài cơ thể, trọng lưc có thể làm thay đổi ít nhiều những thông số đạt được.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Ngô Đình Mạc. 10 năm điều trị lồng ruột ở trẻ em tại bệnh viện VN-CHDC Đức. Ngoại khoa. 1983, 4, 122-128.

2. Nguyễn Thanh Liêm. Lồng ruột ở trẻ còn bú. Phẫu thuật tiêu hóa. NXB Y học, 2000, Tr 163-172.

3. Nguyễn Xuân Thụ. Cẩm nang điều trị Nhi Khoa. NXB Y học, 1991, Tr 390-391.

4. Fiorito ES, Recalde Cuestas LA. The "controled insufflation" (baro-fluoroscopically), method of choice for the diagnosis and treatment of intussusception in infants. Rev Soc Pediatr Litoral, 1953, 18(3).

5. Frush D.P and Jing -Yuan Zheng. Nonoperative treatment of intussusception: historical perspective. AJR, 1995, 165(5), 1066-1070.

6. Gelareh Sadigh, Kelly H. Zou, Seyed Amirhossein Razavi, Ramsha Khan and Kimberly  E. Appledgate. Meta-analysis of Air Versus Liquid Enema for Intussusception Reduction in Children. AJR, November 2015, 205(5).

7. Ma XY, Zhou QH. Results of air pressure enema reduction of intussusception: 6.396 cases in 13 years. J Pediatr Surg, 1986 Dec, 21(12), 1201-3.

8. Ito Y, Kusakawwa I, Murata Y, Ukiyama E, Kawase H, Kamagata S, Ueno S, Osamura T, Kubo M, Yoshida M. Japanese guidelines for the management of intussusception in children, 2011. Pediatr Int, 2012 Dec, 54(6), 948-58.

9. Kararli TT TT. Comparison of the gastrointestinal anatomy, physiology, and biochemistry of humans and commonly used laboratory animals. Biopharm Drug Dispos, 1995, 16(5), 351–380.

10. Kozarek RA, Earnest DL, Silverstein ME, Smith RG. Air-pressure-induced colon injury during diagnostic colonoscopy. Gastroenterology, 1980, 78, 7–14.

11. Lee JH, Choi SH, Jeong YK, Kwwon WJ, Jeong AK, Kang  BS, Shin SH. Intermittent sonographic guidance in air enemas for reduction of childhood intussusception. J Ultrasound Med, 2006 Sep, 25(9), 1125-30.

12. Maoate K, Beasley SW. Perforation during gas reduction of intussusception. Pediatr Surg Int, 1998 Dec, 14(3), 168-70.

13. Michael B Christensen, Kevin Oberg and Jeffrey C Wolchok. Tensile properties of the rectal and sigmoid colon: a comparative analysis of human and porcine tissue. Springerplus, 2015, 4, 142.

14. Phelan E, de Ca JF, Malecky G. Comparison of oxygen and barium reduction of ileocolic intussusception. AJR, 1988 Jun, 150(6), 1349-52.

15. Sadigh G, Zou KH, Razavi SA, Khan R, Applegate KE. Meta-analysis of Air Versus Liquid Enema for Intussusception Reduction in Children. AJR, 2015 Nov, 205(5), W542-9.

16. Shiels WE 2nd, Maves CK, Hedlund GL, Kirks DR. Air enema for diagnosis and reduction of intussusception: Clinical experience and pressure correlates. Radiology, 1991, 181, 169-72.

17. Shiels WE 2nd, Kirks DR, Keller GL, Ryckman FR, Daugherty CC, Specker BL, Summa DW. Colonic perforation by air and liquid enemas: comparison study in young pigs. AJR, 1993 May, 160(5), 931-5.

18. Stein-Wexler R, O’Connor R, Daldrup-Link H, Wootto-Gorges SL. Current methods for reducing intussusception: survey results. Pediatr Radiol, 2015 Apr, 45(5), 667-74.

19. Tang P, Law EKC, Chu WCW. Pneumatic Reduction of Paediatric Intussusception: Clinical Experience and Factors Affecting Outcome. Hong Kong J Radiol, 2016, 19, 200-207.

20. Thomas et al. AID for air enema. J Indian Assoc Pediatr Surg, 2008 Jul-Sep, 13(3), 94-96.

21. Woltjen JA. A retrospective analysis of cecal barotrauma caused by colonoscope air flow and pressure. Gastrointest Endosc, 2005 Jan, 61(1), 37-45.