7 Bệnh dễ bùng phát sau lũ – Cẩm nang sức khỏe cho mọi gia đình

Sau lũ lụt, khi nước vừa rút đi, nhiều người tập trung khắc phục nhà cửa, tài sản mà chưa để ý rằng đây cũng là giai đoạn các bệnh truyền nhiễm rất dễ bùng phát. Nguồn nước sinh hoạt bị ô nhiễm, thực phẩm bảo quản kém, môi trường ẩm thấp và nước đọng khắp nơi đều là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus phát triển và tấn công sức khỏe cộng đồng.

Trước thực trạng đó, Bác sĩ Đỗ Hoàng Minh Thư, Bộ môn Y tế Công cộng, Phụ trách Ban Nghiên cứu Khoa học, Công nghệ và Lâm sàng của Trường Đại học Phan Châu Trinh, chia sẻ những nguy cơ sức khỏe thường gặp và các biện pháp phòng tránh một số bệnh dễ bùng phát sau lũ.

Ảnh: Báo Vnexpress

1. Bệnh đường tiêu hóa sau lũ

Nhóm bệnh thường gặp nhất sau lũ là các bệnh đường tiêu hóa như tiêu chảy cấp, lỵ, tả, thương hàn. Khi nước lũ cuốn theo nước thải, phân người, xác động vật và rác thải, nguồn nước ăn uống – chế biến thực phẩm rất dễ bị nhiễm bẩn. Việc dùng lại nước giếng, bể hoặc dụng cụ chứa từng bị ngập nhưng chưa được xử lý đúng cách càng làm nguy cơ tăng cao. Tận dụng thực phẩm ôi thiu, mốc, có mùi lạ cũng dễ gây nhiễm khuẩn. Dấu hiệu cần lưu ý gồm: đi ngoài nhiều lần, phân lỏng toàn nước, đau bụng, nôn ói, sốt, mất nước (khát nhiều, môi khô, tiểu ít, mệt lả…). Bác sĩ khuyến cáo sử dụng nước đã đun sôi hoặc nước đóng chai đảm bảo, ăn chín uống sôi, rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, đồng thời bỏ ngay thực phẩm có dấu hiệu hư hỏng.

2. Bệnh da liễu do ngâm nước bẩn lâu ngày

Không chỉ các bệnh tiêu hóa, bệnh da liễu cũng rất phổ biến sau lũ. Việc ngâm mình trong nước bẩn quá lâu khiến da tiếp xúc với bùn đất, vi khuẩn và hóa chất, làm hàng rào bảo vệ tự nhiên bị tổn thương. Người dân thường gặp tình trạng ngứa rát, nổi mẩn đỏ, tróc da, lở loét hoặc nứt nẻ ở kẽ tay chân. Bác sĩ khuyến cáo hạn chế lội nước; nếu phải lội, cần mang ủng hoặc đồ bảo hộ. Sau khi tiếp xúc nước lũ, nên tắm rửa ngay bằng nước sạch, lau khô và thay quần áo khô kịp thời.

3. Bệnh do muỗi truyền: sốt xuất huyết, sốt rét

Sau lũ, nước đọng tại các ao tù, vũng nước, xô chậu, lốp xe khiến muỗi sinh sản mạnh, làm tăng nguy cơ sốt xuất huyết và sốt rét (tùy khu vực). Sốt xuất huyết thường biểu hiện bằng sốt cao đột ngột, đau đầu, đau mỏi người, chán ăn, buồn nôn, có thể kèm chấm xuất huyết dưới da, chảy máu cam hoặc chảy máu chân răng. Bác sĩ lưu ý không tự ý dùng thuốc hạ sốt chứa aspirin hoặc ibuprofen; nên ngủ màn cả ban ngày, đặc biệt với trẻ em; dọn dẹp xung quanh nhà, lật úp vật dụng chứa nước và phối hợp với ngành y tế trong các chiến dịch phun hóa chất diệt muỗi.

4. Các bệnh đường hô hấp

Các bệnh đường hô hấp như cảm lạnh, viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi cũng tăng lên sau lũ do thời tiết ẩm lạnh, nhà cửa ẩm mốc, chỗ ở tạm bợ và kém thông thoáng. Triệu chứng thường gặp là ho, sổ mũi, đau rát họng, sốt, ớn lạnh, khó thở. Nhóm nguy cơ cao gồm trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người mắc bệnh nền. Bác sĩ khuyến cáo giữ ấm cơ thể, tránh để trẻ ngâm nước lâu, hạn chế chạy nhảy dưới trời mưa gió, bổ sung dinh dưỡng và đi khám sớm khi có dấu hiệu bất thường.

5. Bệnh về mắt: đau mắt đỏ, nhiễm trùng mắt

Nước lũ bẩn bắn vào mắt hoặc thói quen dụi mắt khi tay không sạch khiến đau mắt đỏ và nhiễm trùng mắt dễ bùng phát. Biểu hiện gồm mắt đỏ, cộm, ngứa, chảy nước mắt hoặc ghèn, có thể kèm đau, sợ ánh sáng, nhìn mờ. Bác sĩ khuyến cáo không dùng chung khăn mặt, không dụi mắt, không tự ý nhỏ thuốc chứa corticoid và đi khám sớm nếu triệu chứng nặng.

6. Bệnh leptospirosis (bệnh xoắn khuẩn do nước tiểu chuột)

Tùy từng địa phương, sau lũ có thể ghi nhận các ca leptospirosis – bệnh xoắn khuẩn thường liên quan đến nước tiểu chuột trong môi trường nước bẩn. Người mắc có thể sốt, đau đầu, đau mỏi cơ, vàng da, tiểu ít… Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây biến chứng nặng.

7. Viêm gan A, E và uốn ván sau lũ

Viêm gan A, E thường xuất hiện khi người dân ăn uống phải thực phẩm, nước nhiễm bẩn. Triệu chứng có thể gồm mệt mỏi, chán ăn, nước tiểu sẫm màu, vàng da, vàng mắt. Uốn ván lại dễ xảy ra khi có vết thương dập, sâu, giẫm phải đinh, sắt gỉ hoặc gỗ mục trong nước lũ. Những vết thương này cần được rửa sạch đúng cách và được đánh giá chỉ định tiêm phòng uốn ván càng sớm càng tốt, tránh chủ quan hoặc xử lý qua loa tại nhà.

Để giảm tối đa nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm sau lũ, bác sĩ khuyến cáo đảm bảo nguồn nước an toàn (ưu tiên nước đun sôi hoặc nước đóng chai, xử lý nguồn nước ngập đúng quy trình); ăn uống hợp vệ sinh; giữ vệ sinh cá nhân; vệ sinh môi trường, diệt muỗi – bọ gậy; theo dõi sát sức khỏe của trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền; đồng thời đi khám sớm nếu có biểu hiện bất thường như sốt, tiêu chảy, khó thở, đau mắt hoặc vết thương sưng đau.

Trong bối cảnh hậu lũ, việc khôi phục cuộc sống là quan trọng, nhưng bảo vệ sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng còn quan trọng hơn. Chủ động phòng bệnh, giữ vệ sinh và đến cơ sở y tế kịp thời khi có dấu hiệu bất thường sẽ là “lá chắn” hiệu quả, giúp hạn chế tối đa nguy cơ bùng phát dịch bệnh sau thiên tai.