Florence Nightingale - Người mẹ của ngành Điều dưỡng hiện đại và nguồn cảm hứng bất tận

"Florence sở hữu phẩm chất lãnh đạo mà thời đó người ta không kỳ vọng ở phụ nữ; bà rõ ràng và dứt khoát, thường xuyên thách thức những chuẩn mực xã hội đương thời."

Florence Nightingale (1820-1910), thường được gọi là “Quý Bà với cây Đèn” (The Lady with the Lamp), là một y tá, nhà cải cách xã hội và nhà thống kê người Anh, được biết đến là người sáng lập ngành điều dưỡng hiện đại. Bà sinh ngày 12 tháng 5 năm 1820 tại Florence, Ý, và được đặt tên theo thành phố nơi bà chào đời. Mặc dù xuất thân từ một gia đình Anh giàu có và thuộc giới thượng lưu, nơi bà được giáo dục tại nhà và kỳ vọng sẽ kết hôn sớm, Florence lại tin rằng bà nhận được một "tiếng gọi" từ Chúa khi còn là thiếu niên để giúp đỡ những người nghèo khổ và ốm yếu.

Khi Florence nói với cha mẹ về ước muốn trở thành y tá, họ đã không tán thành. Vào thời điểm đó ở Anh giữa thế kỷ 19, điều dưỡng không phải là một nghề được kính trọng và được coi là lao động chân tay thấp kém. Tuy nhiên, Florence vẫn kiên định với quyết định của mình, từ chối hôn nhân và theo đuổi con đường điều dưỡng. Bà đã học tại một trường bệnh viện ở Đức và sau đó được đào tạo thêm ở Paris. Đến năm 33 tuổi, bà đã tạo dựng được tên tuổi trong cộng đồng điều dưỡng và trở thành giám đốc một bệnh viện ở London.

Bước ngoặt lớn nhất trong sự nghiệp của Florence là Chiến tranh Krym (nổ ra năm 1853). Khi chiến tranh bùng nổ vào năm 1854, quân đội Anh không chuẩn bị đầy đủ để đối phó với số lượng lớn binh sĩ bị ốm và bị thương. Tình trạng thiếu thốn vật tư y tế, quá tải và điều kiện vệ sinh tồi tệ đã gây ra nhiều ca tử vong. Báo chí bắt đầu đưa tin về tình hình tồi tệ của công tác chăm sóc y tế.

Thư ký Chiến tranh, Sidney Herbert, đã yêu cầu Nightingale quản lý một nhóm y tá đến chăm sóc các binh sĩ bị thương. Bà đã đồng ý và cùng 38 y tá khác đến trại của quân đội Anh gần Constantinople (nay là Istanbul) vào tháng 11 năm 1854. Khi họ đến, điều kiện rất khủng khiếp: bệnh viện nằm trên một hố phân lớn làm ô nhiễm nguồn nước, bệnh nhân nằm trên sàn nhà đầy phân của chính họ, chuột và bọ chạy khắp nơi, và các vật tư cơ bản như băng và xà phòng thì khan hiếm. Tỷ lệ tử vong rất cao, phần lớn là do các bệnh truyền nhiễm như thương hàn và tả, chứ không phải do vết thương chiến đấu.

Nightingale và nhóm của bà đã nhanh chóng bắt tay vào hành động. Họ mang theo vật tư, thực phẩm bổ dưỡng, và tập trung vào cải thiện vệ sinh và sự sạch sẽ trong bệnh viện. Nightingale thậm chí đã nhờ các bệnh nhân ít bệnh nhất cọ rửa toàn bộ bệnh viện. Bà cũng nhấn mạnh việc rửa tay thường xuyên. Kết quả công việc của họ thật đáng kinh ngạc: trong vòng sáu tháng, tỷ lệ tử vong giảm đáng kể. Các nguồn khác nhau đưa ra con số cụ thể, ví dụ từ 40% xuống 2%, từ 42.7% xuống 2.2%, hoặc từ 60% xuống 42% và sau đó xuống 2.2%.

Nightingale được biết đến với việc mang theo đèn và đi kiểm tra các binh sĩ vào ban đêm, từ đó họ đặt cho bà biệt danh “Quý Bà với cây Đèn”. Các binh sĩ cảm động và được an ủi bởi lòng trắc ẩn vô bờ bến của bà.

Ngoài việc cải thiện đáng kể điều kiện vệ sinh, Nightingale còn tạo ra nhiều dịch vụ mới cho bệnh nhân, như nhà bếp riêng nấu thức ăn phù hợp với chế độ ăn đặc biệt, dịch vụ giặt là để bệnh nhân có đồ vải sạch, và thiết lập một lớp học và thư viện để bệnh nhân được kích thích trí tuệ và giải trí. Dựa trên những quan sát của mình ở Krym, bà đã viết các báo cáo chi tiết, phân tích kinh nghiệm và đề xuất cải cách cho các bệnh viện quân đội khác. Những báo cáo này đã dẫn đến việc thành lập Ủy ban Hoàng gia về Sức khỏe của Quân đội.

Florence Nightingale cũng là một nhà thống kê tài năng. Bà đã sử dụng dữ liệu và số liệu để trình bày rõ ràng tình hình sức khỏe trong quân đội và chứng minh tác động của các biện pháp can thiệp. Bà được ghi nhận là người đã tạo ra một trong những phiên bản đầu tiên của biểu đồ hình tròn, được gọi là "Biểu đồ Hoa hồng Nightingale" (Nightingale Rose Diagram), để trình bày dữ liệu một cách trực quan và dễ hiểu cho mọi người. Bà là người phụ nữ đầu tiên được bầu làm thành viên của Hiệp hội Thống kê Hoàng gia.

Biểu đồ vùng cực, do Florence Nightingale phát minh
(Nguồn ảnh: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4557413)

Khi trở về từ chiến tranh, Nightingale tiếp tục nỗ lực cải thiện điều kiện bệnh viện. Bà đã dùng số tiền nhận được từ một quỹ được thành lập để vinh danh công việc của bà để thành lập Trường Đào tạo Điều dưỡng Nightingale tại Bệnh viện St. Thomas vào năm 1860. Đây được coi là trường điều dưỡng chuyên nghiệp đầu tiên trên thế giới. Việc thành lập trường này đã nâng cao danh tiếng của nghề điều dưỡng, biến nó thành một nghề đáng kính trọng. Nhờ bà, ngay cả những phụ nữ thuộc tầng lớp thượng lưu cũng bắt đầu ghi danh vào các trường điều dưỡng.

Nightingale là một người ủng hộ mạnh mẽ cho việc phòng ngừa dịch bệnh, sức khỏe tâm thần, giáo dục sức khỏe và y tế công cộng. Bà tin rằng chăm sóc sức khỏe là một quyền con người. Mặc dù bị ốm và nằm liệt giường trong những năm cuối đời do mắc "sốt Krym" trong chiến tranh, bà vẫn tiếp tục làm việc, viết sách (bao gồm cả "Notes on Nursing") và vận động cho các thực hành điều dưỡng an toàn và cải cách y tế. Bà đã viết hơn 150 cuốn sách, tài liệu và báo cáo về các vấn đề sức khỏe, và được tham khảo ý kiến về cách quản lý các bệnh viện dã chiến trong Nội chiến Hoa Kỳ.

Di sản của Florence Nightingale vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Hai năm sau khi bà qua đời (ngày 13 tháng 8 năm 1910), Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế đã lập ra Huy chương Florence Nightingale để vinh danh những y tá xuất sắc. Ngày Quốc tế Điều dưỡng được tổ chức vào ngày sinh của bà, 12 tháng 5, kể từ năm 1965. Tại Mỹ, các y tá mới ra trường thường đọc Lời thề Nightingale (The Nightingale Pledge), một lời thề đạo đức tương tự như lời thề Hippocrates. Các bệnh viện tạm thời được dựng lên ở Anh để đối phó với đại dịch COVID-19 vào năm 2020 cũng được đặt tên là "Bệnh viện NHS Nightingale".

Di sản và ý nghĩa của công việc Florence Nightingale đối với ngành điều dưỡng hiện đại:

1. Lòng trắc ẩn và sự tận tâm: Bất chấp điều kiện tồi tệ và sự phản đối ban đầu từ các bác sĩ, Nightingale và nhóm của bà đã không ngừng chăm sóc và an ủi binh sĩ. Câu chuyện bà mang đèn đi kiểm tra bệnh nhân vào ban đêm là biểu tượng mạnh mẽ cho sự tận tâm và chăm sóc không ngừng nghỉ. Sự hiện diện đầy lòng trắc ẩn của bà đã mang lại sự an ủi lớn lao cho những người đang đau khổ.
    
2. Can đảm thách thức hiện trạng: Bà đã dám đi ngược lại sự kỳ vọng của xã hội và gia đình để theo đuổi nghề điều dưỡng. Bà cũng không ngần ngại chỉ trích điều kiện tồi tệ trong bệnh viện và vận động cho sự thay đổi. Điều này khuyến khích y tá hiện đại lên tiếng vì bệnh nhân và chất lượng chăm sóc.
    
3. Tầm quan trọng của vệ sinh và môi trường: Công việc của bà ở Krym đã chứng minh một cách mạnh mẽ rằng việc giữ gìn sạch sẽ và vệ sinh có thể cứu sống. Nguyên tắc này vẫn vô cùng quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh các bệnh truyền nhiễm và đại dịch như COVID-19. Bà nhấn mạnh "yêu cầu đầu tiên (trong bệnh viện) là nó không được gây hại (cho người bệnh)".
    
4. Sử dụng dữ liệu để cải thiện chăm sóc: Nightingale đã thu thập, phân tích và trình bày dữ liệu để chứng minh hiệu quả của các biện pháp can thiệp và vận động cho cải cách. Bà là người tiên phong trong việc sử dụng bằng chứng để đưa ra quyết định trong y tế. Điều này truyền cảm hứng cho y tá hiện đại về tầm quan trọng của thực hành dựa trên bằng chứng và tham gia nghiên cứu.
    
5. Nâng cao tính chuyên nghiệp của điều dưỡng: Bằng cách thành lập trường đào tạo và viết sách hướng dẫn, bà đã biến điều dưỡng từ một công việc không được coi trọng thành một nghề chuyên nghiệp và đáng kính. Bà đã đề ra các nguyên tắc về sự tin cậy, bảo mật thông tin bệnh nhân, kỹ năng giao tiếp và quan sát. Điều này nhắc nhở y tá về trách nhiệm và phẩm chất cần có trong nghề.
    
6. Chăm sóc toàn diện và môi trường lành mạnh: Nightingale không chỉ tập trung vào điều trị mà còn quan tâm đến môi trường xung quanh bệnh nhân (ánh sáng, không khí trong lành, yên tĩnh) và cả khía cạnh tâm lý, xã hội của họ. Bà nhận ra rằng "lo lắng, không chắc chắn, chờ đợi, kỳ vọng, sợ bất ngờ gây hại cho bệnh nhân nhiều hơn bất kỳ sự gắng sức nào". Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm sóc bệnh nhân như một con người toàn diện.
    
7. Sự kiên trì và vận động không ngừng: Ngay cả khi bị ốm nặng và nằm liệt giường, Nightingale vẫn tiếp tục làm việc và vận động cho các cải cách y tế. Tinh thần kiên trì và cam kết của bà là tấm gương sáng cho y tá đối mặt với những thách thức trong nghề.
    

Florence Nightingale qua đời năm 1910 ở tuổi 90, nhưng bà vẫn là một biểu tượng toàn cầu về lòng trắc ẩn, sự dũng cảm và lòng tốt. Công việc tiên phong của bà đã đặt nền móng cho ngành điều dưỡng hiện đại, biến nó thành một nghề đáng kính trọng và thiết yếu. Những câu chuyện về cuộc đời và sự nghiệp của bà tiếp tục truyền cảm hứng cho hàng ngàn phụ nữ và nam giới trên khắp thế giới cống hiến bản thân cho việc chăm sóc người ốm yếu và bị thương. Y tá ngày nay, những người được gọi là anh hùng trong các cuộc khủng hoảng sức khỏe như đại dịch COVID-19, đang bước theo dấu chân của người phụ nữ phi thường này.

Bà được nhớ đến như một người có tầm nhìn xa trông rộng, người đã ủng hộ việc sử dụng sự thật thay vì ý kiến trong cuộc chiến chống lại bệnh tật và tử vong. Di sản của bà về chăm sóc lấy bệnh nhân làm trung tâm và áp dụng bằng chứng vẫn còn nguyên giá trị.

Bản in xuất bản năm 1891. Dựa trên bức tranh của Henrietta Rae (phu nhân Normand). Ảnh chụp bởi VCG Wilson — Corbis qua Getty Images.

Nguồn tham khảo:

• [1] National Women's History Museum
• [2] History.com
• [3] British Red Cross
• [4] PubMed Central
• [5] School of Nursing of Texas University

Thí sinh đã đăng ký hãy đăng nhập ở đây để tra cứu.

Tìm hiểu thêm:

1. Tại sao chọn Đại học Phan Châu Trinh - PCTU?
2. Tham quan cơ sở vật chất
3. Thông tin tuyển sinh năm 2025
4. Học phí và Học bổng
5. Theo dõi PCTU trên kênh Facebook