Hệ thần kinh ruột hay được gọi là bộ não thứ hai

Hệ thần kinh ruột (Enteric Nervous System - ENS) là một phần của hệ thần kinh tự chủ (autonomic nervous system) nhưng hoạt động độc lập trong việc điều khiển các chức năng của hệ tiêu hóa. ENS đôi khi được gọi là "bộ não thứ hai" vì sự phức tạp của nó và khả năng hoạt động độc lập với não bộ và tủy sống.

Đặc điểm chính của hệ thần kinh ruột:

1. Cấu trúc:
   • ENS bao gồm hàng triệu neuron nằm trong thành của ống tiêu hóa, từ thực quản đến hậu môn.
   • Hệ thần kinh ruột có hai đám rối thần kinh chính:
     • Đám rối thần kinh Auerbach (myenteric plexus): Nằm giữa các lớp cơ dọc và cơ vòng, điều khiển nhu động ruột.
     • Đám rối thần kinh Meissner (submucosal plexus): Nằm trong lớp dưới niêm mạc, điều khiển lưu lượng máu, tiết dịch, và trao đổi chất.
2. Chức năng:
   • Điều phối nhu động ruột (peristalsis) và sự vận chuyển thức ăn qua ống tiêu hóa.
   • Điều khiển tiết enzym tiêu hóa và dịch ruột.
   • Đảm bảo sự cân bằng giữa hấp thụ chất dinh dưỡng và bài tiết chất thải.
   • Cảm nhận đau, căng thẳng, hoặc sự thay đổi môi trường trong ruột.
3. Mối liên hệ với hệ thần kinh trung ương (CNS):
   • ENS có thể hoạt động độc lập, nhưng nó vẫn liên kết với não bộ qua dây thần kinh phế vị (vagus nerve) và các sợi thần kinh giao cảm.
   • Đây là cơ chế giúp não bộ và ruột giao tiếp, tạo ra mối liên hệ giữa sức khỏe tiêu hóa và tinh thần (gut-brain axis).
4. Vai trò trong bệnh lý:
   • Rối loạn ENS có thể dẫn đến các bệnh lý như hội chứng ruột kích thích (IBS), bệnh Crohn, và táo bón mạn tính.
   • Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng ENS có thể liên quan đến các bệnh lý thần kinh khác như Parkinson do sự tích tụ protein bất thường trong ruột.

Hệ thần kinh ruột là một trong những hệ phức tạp nhất ngoài hệ thần kinh trung ương, đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe và bệnh lý của cơ thể.

Hình ảnh minh họa

*** Nội dung được tham khảo từ ChatGPT